İmar affı, 3194 sayılı İmar Kanununa 11.05.2018 tarihinde 7143 sayılı Kanunla eklenen geçici 16. madde ile düzenlenmiştir. Bununla birlikte Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından geçici 16. maddenin uygulanması için “ Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usun ve Esaslar Hakkında Tebliğ” yayınlanmıştır. Tebliğ’de hangi yapıların İmar affı çerçevesinde Yapı Kayıt Belgesi alabileceği tanımlanmış ve buna ilişkin usul ve esaslar ortaya konulmuştur.
İmar affı, ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılmış olan tüm yapıları kayıt altına almayı hedefleyen, böylece bu yapıların ihtilaflı durumunu ortadan kaldıran imar düzenlenmesidir.
31 Aralık 2017 tarihinden önce ruhsatsız veya ruhsat eklerine aykırı yapılmış kırsal ve kentsel alanlardaki tüm yapılar imar affı kapsamındadır. Ancak Tebliğ’in 8. maddesinde belirtilen yapılar için Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemeyecektir. Bu yapılar ise şunlardır:
- Boğaziçi Sahil Şeridi ve öngörünüm bölgesi,
- İstanbul Tarihi Yarımada, Sultanahmet ve Süleymaniye çevresi,
- Gelibolu Tarihi Alanda belirlenen yerler,
- Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlar üzerinde,
- Kesinleşmiş planlar neticesinde sosyal donatı alanı olarak belirlenmiş ve Maliye Bakanlığınca aynı amaçla değerlendirilmek üzere ilgili kurumlara tahsis edilmiş Hazineye ait taşınmazlar üzerindeki yapılar.
Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemeyecek yapılar için bu belgenin düzenlendiğinin tespit edilmesi durumunda, Yapı Kayıt Belgesi iptal edilir, bu belgenin sağlamış olduğu haklar geri alınır, Yapı Kayıt Belgesi bedeli olarak yatırılmış olan bedel iade edilmez ve belge düzenlenmesi safhasında yalan ve yanlış beyanda bulunulan müracaat sahibi hakkında Tebliğ’in 10’uncu maddenin ikinci fıkrası uyarınca suç duyurusunda bulunulur. Bu sebeple Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemeyecek yapılar hakkında başvuru yapılmaması için dikkatli olunması gerekmektedir.
Yapı Kayıt Belgesi nedir?
Yapı Kayıt Belgesi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kuruluşlara başvurulması ve gerekli şartların yerine getirilmesi halinde imar mevzuatına aykırı inşa edilen yapıların kayıt altına alınması için verilen bir belgedir. Yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıfı ve grubu, diğer hususlar Bakanlıkça hazırlanan Yapı Kayıt Sistemi’ne, yapı sahibinin beyanına göre kaydedilir.
Yapı Kayıt Belgesi, yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerlidir. Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapıların yenilenmesi durumunda yürürlükte olan imar mevzuatı hükümleri uygulanır. Yapının depreme dayanıklılığı ve yapının fen ve sanat norm ve standartlarına aykırılığı hususu yapı malikinin sorumluluğundadır.
Tebliğ’in 6. maddesinde Yapı Kayıt Belgesinin kullanım yerleri düzenlenmiş olup şöyledir:
- Yapı Kayıt Belgesi alan yapılara, talep halinde ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilir.
- Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili bu Kanun uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilir.
- Yapı ruhsatı alıp da yapı kullanma izin belgesi almamış veya yapı ruhsatı bulunmayan yapılarda, Yapı Kayıt Belgesi ile maliklerin tamamının muvafakatinin bulunması ve imar planlarında umumi hizmet alanlarına denk gelen alanların terk edilmesi halinde yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis edilebilir.
- İnşaat halindeki yapılarda 31/12/2017 tarihi itibari ile bitmiş olan kısımlar için ilave inşaat alanı ihdas etmemek şartı ile Yapı Kayıt Belgesi verilir ve Yapı Kayıt Belgesi verilen kısımların eksik inşaat işleri tamamlanabilir.
- Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarda ruhsat alınmaksızın yapılabilecek basit onarım ve tadilatlar yapılabilir.
- Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarda işyeri açma ve çalışma ruhsatı yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın verilir.
Yapı Kayıt Belgesi için yapı maliklerinden herhangi birisi veya vekili tarafından, e-Devlet üzerinden Yapı Kayıt Sistemindeki Yapı Kayıt Belgesi formunun doldurulması suretiyle müracaatta bulunulabileceği gibi kurum ve kuruluşlara başvurulmak suretiyle de müracaatta bulunulabilir. Her yapı için sadece bir Yapı Kayıt Belgesi düzenlenir.
Yapı kayıt belgesi başvuru bedeli; arsa emlak değeri ile yapı yaklaşık maliyeti toplamı üzerinden,
- Konutlarda %3,
- Ticari kullanımlarda %5,
- Karma kullanımlı yapılarda; konut ve ticari olarak kullanılan alanlar ayrı ayrı ve arsa payları da dikkate alınarak belirlenen katsayı ile çarpılması suretiyle hesaplanır.
Yapı Bedeli ise;
- Tarımsal Amaçlı Basit Binalar İçin: 200 TL/m2
- 1-2 Katlı binalar ve basit sanayi yapıları için : 600 TL/m2
- 3-7 Katlı binalar ve entegre sanayi yapıları için : 1000 TL/m2
- 8 ve daha yüksek katlı binalar için : 1600 TL/m2
- Lüks Binalar, Villa, Alışveriş Kompleksi, Hastane, Otel vb Yapılar: 2000 TL/m2
- Güneş Enerji Santralleri(GES): 100.000 TL/MW Arsa Bedeli;
- Emlak Vergisi Kanunu’na Göre Belirlenen Emlak Vergi Değeri
Yaklaşık 10 milyon vatandaşın başvurduğu imar affına yoğun bir ilgi ve talep olmuştur. Bu sebeple başlangıçta Tebliğ ile 31/10/2018 olarak kararlaştırılan en son başvuru tarihi, daha sonra 31/12/2018 tarihine kadar uzatılmıştır. Son olarak ise 15/6/2019 tarihine kadar başvuruda bulunmuş olanların yapı kayıt bedeli ödeme süresi; yapı kayıt bedelinin en az yüzde 25’inin 31/7/2019 tarihine kadar peşin olarak, kalan kısmının ise takip eden aylarda taksitli olarak ve her ayın birinde kalan kısmın yüzde 2 oranında artırılması suretiyle hesaplanacak miktarın yatırılması şartıyla 31/12/2019 tarihine kadar uzatılmıştır.