Yüzlerce yıllık tarihi süreç içinde Kastamonu, ilim ve aşk öncüsü ulemaya, evliyaya, din büyüğüne ev sahipliği yapmış ve halen de yapmaya devam etmektedir.
“Evliyalar Şehri” olarak da bilinen Kastamonu’da birçok tasavvuf büyüğünden kalan eser ve hatıralar büyük ilgi görmekte ve ziyaret edilmektedir.
Ayrıca çok sayıda medrese, türbe, dergâh, zaviye ve kümbet de yer almaktadır.
Genel olarak “külliye” olarak nitelenen bu yapılar şehrin muhtelif yerlerine dağılmış vaziyettedir.
***
Şehirlere ziyarete gelenler, öncelikle orada bulunan İslam büyüklerinin kabirlerini ziyaret edip dua etmeyi manevi bir görev olarak bilmiş ve bu gelenek nesiller boyu yaşatılmıştır. “Şeref-ül mekân bil mekin” sözü dilden dile dolaşır.
Mekânları şerefli kılan kıymetlendiren insanlardır.
O mübarek kişilerin hürmetine o şehirler daha çok tanınma bahtiyarlığına ererler. Hatta onların isimleriyle şehirler yad edilir.
Kastamonu böyle talihli şehirlerden birisidir.
Pek çok din büyüğüne ait türbe, kutsal mekân ve asar-ı kadimesi ziyaret edilecek yerler arasındadır.
***
Geleneksel kültürün olgunlaştırıp belli bir kıvama gelmesinde en etkili faktörlerden birisi de inançlardır. Mahalle aralarında gezindiğiniz her bir sokak birden çok evliya türbesine ev sahipliği yapar. Bu eser ve kişilerle ilgili doğal olarak halk arasında çok sayıdaki menkıbenin yaygın olarak nesilden nesile anlatıla geldiği görülür.
Özellikle halk arasında evliya menkıbeleri ile ilgili anlatılar çok yaygındır. Sıkça kullanılan “veli”nin çoğulu evliya kelimesidir ve yakınlaşmak, dost olmak anlamlarına gelmektedir. Velilerin yaşarken gösterdiklerine inanılan kerametlerinin ölümlerinden sonra da devam ettiği inancı yaygındır.
***
Tarihte Kastamonu’da bulunan tekke, zaviyeler halkın dini ve tasavvufi yönden eğitimini yerine getirmeye çalışmışlardır. Mevlevi, Kadiri, Halveti, Rıfaî, Nakşî, Bayrami, Celveti ve diğer bazı tarikatlara ait dergâh, zaviye ve tekkeler dini ve sosyal hayatta etkili olmuşlardır.
Şehirde birbirinden farklı düşünce ve görüşlerin asırlarca birlikte hoşgörü içinde yaşandığı bir ortamın olduğu görülmektedir.
***
Kastamonu geleneğin ve inancın ikliminde, manevi birikimini yaşamaya, geçmişten geleceğe doğru akıtmaya devam etmektedir.
