Ekonomi ve çevre ayrılmaz bir biçimde birbirine bağlıdır. Mesela iktisadi gelişim, iklim değişikliğinin temel sebeplerinden biridir. İktisadi alanda yapılacak vergi ve teşvik gibi düzenlemeler, çevre çalışmalarının en önemli silahları olarak belirtilmektedir.
Kömür ve petrol gibi kaynaklar kullanılmasaydı, batı ekonomilerinin bu oranda gelişimini, geçtiğimiz yıllarda yarattığı serveti ve verimliliği hayal etmek zor olurdu.
Fakat kalkınmanın bir bedeli var. Bazıları ise küresel sıcaklıklar daha da artacak olursa, kısa bir sürede kutuplardaki buzulların eriyeceğini, deniz seviyelerinin yükseleceğini ve New York ile Londra gibi büyük şehirlerin sular altında kalacağını öngörmektedir. Korkulan sonuçlardan bir diğeri de Atlantik Okyanusu’ndaki sıcak su akıntısının sona ererek, özellikle Kuzey Avrupa’da ciddi iklim değişikliklerine yol açmasıdır.
Kimse çevrenin “sahibi” değildir, fakat çevre tüm insanlara aittir. İktisatçılar buna dışsallık adını verir.
Fikrin özü: Korkunç çevresel maliyeti önlemek için hemen harekete geç
OYUN TEORİSİ
William Golding’in romanından uyarlanan 1987 yapımı Prenses Gelin filminin bir sahnesinde, kahraman Westley düşmanı Vizzini ile akıl oyunu düellosuna girer. Westley masaya iki kadeh şarap koyar ve bunlardan birinin içine ölümcü bir zehir attığını söyler. Vizzini’den bir bardağı seçmesini ister. Vizzini, “Ama bu çok kolay,” der ve devam eder:
Yapmam gereken tek şey seninle ilgili bildiklerimden bir sonuca ulaşmak. Zehri kendi kadehine mi yoksa düşmanının kadehine mi koyacak türde bir adamsın? Zeki bir adam zehri kendi kadehine koyar, çünkü sadece gerçek bir aptal önüne konulanı tercih eder. Ben de aptal olmadığıma göre, senin önündeki kadehi seçmem. Fakat sen de benim aptal olmadığımı biliyor olmalısın. Planını buna göre yapmışsındır, o yüzden kendi önümdeki kadehi de seçmem. Sonunda ikisi de kendi önündeki kadehi içer ve bunun üzerine Westley, Vizzini’ye seçiminin yanlış olduğunu söyler. Gizlice kadehleri değiştirmiş olan Vizzini ise keyifle güler. Aslında Westley iki kadehe de zehir koymuştur, çünkü bir süredir bu zehre karşı kendi bağışıklığını güçlendirmiştir. Vizzini devrilir ve kahraman da prensesi kurtarır. İlk bakışta filmin ekonomiyle pek ilgisi yok gibi görünse de, bu anlattığımız, oyun teorisine mükemmel bir örnektir.
Oyun teorisi, insan stratejisinin ardındaki bilimdir.
“Kendine yapılmasını istemediğini başkalarına yapma. Farklı zevklere sahip olabilirler.” George Bernard Shaw
Oyun teorisi, 2001’de Oscar alan Akıl Oyunları filmiyle beklenmedik bir popülerlik yakaladı. Filmde Russell Crowe, oyun teorisinin ilk kuramcılarından matematikçi John Nash’ı canlandırıyordu.
Fikrin özü: İnsanlar oyunlarda farklı davranırlar
