Köşe-Bucak Kastamonu’nun bu haftaki yolculuğu İhsangazi’ye…

Hazırlayan: Murat Güven

İhsangazi… Tüm Kastamonuluların övünç kaynağı Sepetçioğlu Osman Efe’nin doğduğu topraklar. Siyez Bulgurunun anavatanı.

Sırtını dayadığı Ilgaz Dağı’nın yüceliği ruhuna sirayet etmiş başı dik insanların yaşadığı, doğası bozulmamış bir belde.

Her karış toprağı ilahi nakkaşça işlenmiş bir sanat eseri, her bir ferdi vatansever, misafirperver olan insanların diyarı memleket.

Adımlamaktan gurur duyduğumuz memleketimizin, bakmaktan kendimizi alamadığımız manzarasına bu hafta Mergüze’den pencere açıyoruz.

Genel bilgiler

İlçe; Güneyinde Çankırı’ya bağlı Ilgaz ilçesi, doğu ve kuzey doğu sınırlarında Kastamonu, batı ve kuzey batı sınırlarında Araç ile komşudur. Merkezle birlikte 11 mahallesi, 23 köyü bulunan İhsangazi, 2.701’i ilçe merkezi ve mahalleler olmak üzere, köylerle birlikte toplam 5.750 nüfusa sahiptir. İlçenin yüzölçümü: 474 Km2, rakımı 850 metredir. İl merkezine 37, Başkent’e 330, İstanbul’a ise, 500 Km. mesafededir.

Tarihçe

Yörede arkeolojik kazı ve yüzey araştırması yapılmadığından, ilçenin geçmiş tarihi ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. Tarihi kaynaklara göre yörede Bizanslılar, Anadolu Selçukluları, Candaroğulları hakim olmuştur. 1392 yılında Kastamonu ile birlikte Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra Sinop’ta yaşayan İsfendiyar Bey yöreye hâkim olmuştur. Osmanlı birliğini yeniden kurmayı başaran Çelebi Sultan Mehmet İsfendiyar Bey’i kendisine bağlamış ve Candaroğullarının Osmanlılara katılmasını sağlamıştır. Bunun ardından 1461’de Fatih Sultan Mehmet zamanında yöre, kesin olarak Osmanlı toprakları içerisine alınmıştır.

İhsangazi, 1968 yılına kadar Mergüze adıyla bilinmekteydi. 1968 yılında Belediye teşkilatının kurulmasından sonra merkeze yakın olan İhsangazi köyünün adı ilçe merkezine verilmiştir. Eski adı ile tarihi sürecine bakıldığında; 1836 yıllına ait Kastamonu Jurnal Defterindeki mahkeme kararlarında Mergüze Kazası olarak kayıtlara geçmiştir.

1968 yılına kadar Araç ilçesine bağlı bir nahiye olarak kalan Mergüze; bu tarihte Belediye teşkilatının kurulması ile birlikte Kastamonu merkeze bağlanmış ve 1987 yılında ilçe olmuştur.

Coğrafya

İhsangazi, il merkezinin güney batısında, Ilgaz Dağları’nın kuzey eteklerinde kurulmuştur. İlçenin güneyinde bulunan ILGAZ Dağlarının zirve çizgisi Kastamonu ilinin Çankırı ile sınırını oluşturmaktadır.

İlçeye bağlı köylerin büyük bir kısmı dağların eteklerinde ormanlarla kaplı alanlarda kurulmuş olduğundan bu kesimde kalan yerleşim alanlarında tarıma elverişli alanlar kısıtlı ve sulanabilir tarım arazisi yok denecek kadar azdır. Köyler ve küçük çaplı yerleşim alanları ormanla iç içedir.

İKLİM

İlçe Karadeniz iklim kuşağında bulunmasına rağmen sıcaklık ve yağış yönünden daha sert bir yapıya sahiptir. En yüksek sıcaklık ortalaması 37,7, en düşük sıcaklık -26,9, ortalama yıllık yağış 450 mm.dir. Ormanlık alanlarda bu miktar çok daha fazla olmaktadır. Mayıs ve haziran aylarında sağanak ve sürekli yağış görülmekte temmuz ve ağustos aylarında ise yağış miktarı azalmaktadır.

JEOLOJiK YAPI

Ülkemizin en uzun ve kırık fay hattı olan Kuzey Anadolu fay hattı Ilgaz Dağları’nın güney eteklerinden geçmektedir. Bu fay hattına yakın olan İhsangazi, 1. derece deprem kuşağında yer almaktadır. 17 Ağustos depreminde Ilgaz Dağlarının ilçe sınırları içinde kalan bölümlerinde büyük çatlaklar oluşmuştur.

BİTKİ ÖRTÜSÜ:

İlçe yüzölçümünün % 60 ‘ı ormanlarla kaplıdır. Ormanlarda meşe, sarıcam, karacam, göknar vb. tür ağaçlar yoğun olarak bulunmaktadır. Orman içi köylerde halkın geçim kaynaklarından biride orman ürünleri üretimidir. Yüksek kesimlerde bulunan ağaçsız orman içi alanlar (yaylalar) çok zengin bitki örtüsüne sahip ve her dönemde yağış aldığından büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapanlar için doğal bir kaynak oluşturmaktadır. İlçenin güney kesiminde kalan ormanlık bölge Ilgaz Dağı Milli Parkının ayrılmaz bir parçasıdır. Bu alanlar karaca, geyik, yaban domuzu, ayı, kurt, tilki, tavsan, sincap gibi yabani hayvanlar için uygun yasam ortamı olmaktadır. Avlanma yasakları ve sürek avları yapılmadığı için özellikle yaban domuzu sürüleri tarımsal faaliyetlere önemli ölçüde zarar vermektedir. Bu olumsuz durum av turizminin geliştirilmesi konusunda potansiyel kaynak olarak kullanılabilir.

AKARSULAR

Ilgaz dağlarının kuzey yamaçlarında oluşan Sarıpınar, Kızıleller ve Obruk çayları ile doğudan gelen Arazya çayının birleşmesiyle oluşan ILGAZ Çayı ilçe merkezinden geçerek Araç ilçesi istikametine akar. Bu akarsuların debisi yağışlar ve kar erimelerine bağlı olarak artar diğer zamanlarda azalır. İlçe merkezinin sulanabilir alanları adı geçen akarsuların yatakları civarında bulunmaktadır.

Haracoğlu Türbesi

Kastamonu İhsangazi ilçesinde, İsalar Mahallesi’ndeki Haracoğlu Türbesi’nin Horasanlı Şeyh Saadeddin-i Haraci’ye ait olduğu sanılmaktadır. Türbenin ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Ayrıca Şeyh Sadettin Haraci’nin burada yaptırdığı dergâh ve diğer yapılardan günümüze hiçbir iz gelememiştir.

Türbe taş duvarlı bir bahçe içerisinde, tuğladan çokgen planlı yapılmış, üzeri çatı ile örtülmüştür. Mimari yönden bir özelliği bulunmayan bu türbe yakın tarihlerde yeniden yapılmıştır.
Mahalleleri

Merkez–Aliçelebi–Avşar–Çay–İsalar–Kalfat–Kuşçular–Sevindik–Sipahiler–Yeni–Yeşil

Köyleri

Akkaya–Akkırpı–Bedirgeriş–Belençal–Bozarmut–Çatalyazı–Çiçekpınar–Dağyolu–Enbiya–Görpe–Hacıoğlu–Haydarlar–Hocacıp–İnciğez–Kapaklı–Kayapınar–Kızıleller–Koçcuğaz–Obruk–Örencik–Sarıpınar–Sunluk–Yarışlar

1965 yılında İhsangazi’de doğdu. İlk, orta ve lise tahsilini Kastamonu’da yaptı. Anadolu Üniversitesi İktisadi Bilimler Fakültesi’nden mezun oldu.

Belediye Başkanı: Zühtü Danacı

Kastamonu Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ve Vakıflar Bölge Müdür yardımcılığı ile Çalışma Bakanlığı’nda Strateji Daire Başkanlığı görevlerinde bulundu.

Mart 2009 Mahalli İdareler seçiminde AK Parti’den İhsangazi belediye başkan adayı oldu. Seçimi kazanan ve halen bu görevini sürdüren Danacı, evli ve iki çocuk babasıdır.

Kaymakam Ahmet Başer

1979 Tarihinde Trabzon’un Of İlçesinde doğdu. İlk, Orta ve Lise öğrenimini Trabzon’da tamamladı. 1998 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinden 2002 yılında mezun oldu. 2003-2006 yılları arasında Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Enstitüsü İktisat Bölümünde Yüksek Lisansını tamamladı.

2004-2008 yıllarında Maliye Bakanlığında Gelir Uzmanı olarak görev yapan Başer, 2009 yılında kısa bir süre Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Teftiş Kurulunda çalıştı. 2009 yılının Eylül ayında Trabzon Kaymakam Adayı olarak mesleğe başladı. Teftiş ve Refiklik stajlarının ardından Düzce İli Çilimli ilçesinde Vekil Kaymakam olarak görev yaptı.

2010-2011 yılları arasında bir yıl süreyle South Carolina Üniversitesinde Yabancı Dil Eğitimi aldı. Bu süreç içerisinde ABD’nin Yönetim Tarzı ve Liderlik ile ilgili eğitim Programlarına katıldı. 17.02.2012 tarihinde 96. Dönem Kaymakamlık Kursunu tamamlayan Başer, 16.03.2012 tarihinde halen sürdürdüğü İhsangazi Kaymakamlığına atandı.

Sepetçioğlu Osman Efe

Adına türküler yakılan, Sepetçioğlu diye anılan Osman Efe’nin soyu 1074 Malazgirt savaşından sonra Anadolu’ya gelen Türkmenlerin Avşar boyundandır. Yörük Türkmenidir.

Devir Osmanlı devri. Zaman Padişah II. Mahmut zamanı (1808–1839).

Osman Efe’nin babası Mehmet Pehlivan, annesi Emine hanımdır. Babası Kastamonu’nun İhsangazi ilçesinin Hacıoğlu (Yukarı Avşar ) köyüne yerleşmiştir. Çiftçilik ve sepetçilik yapmaktadır.

Osman büyür, gelişir yavuz bir delikanlı olur. Çobanlık yapar ve babası gibi sepet de örer. Sepetleri yumurta, bulgur, un vs. karşılığı satarak ailesinin geçimine katkıda bulunur. Sepetçi lakabını babası Mehmet Pehlivandan almıştır.

Gürbüz bir delikanlı olan Osman düğünlerde güreş tutar, yenmedik güreşçi bırakmaz. Çocuk denecek yaşta nam salar. Bu arada saz çalıp türkü de söyler.

Sepetçilik mesleğini Kastamonu merkezde sürdürmeye karar veren Osman

bir söylentiye göre; eşkıyalıkla geçinen, Kastamonu ve çevresini haraca kesen Zileli Rüstem Bey’in öldürür. Şehri terk ederek Gülpü Dağı’na çıkan Osman bundan böyle Sepetçioğlu Osman Efe namıyla anılacaktır.

Bey’in ölümü halk arasında büyük sevinç yaratır. Dilden dile anlatılır Sepetçioğlu. Adına bundan böyle “ Sepetçioğlu Osman Efe” derler.

Bir ara Araç ilçesinin Huruşveren köyündeki bir düğüne güreşmek amacı ile gelir. Güreşler sırasında köyün ağası Tahmisoğlu Mustafa Bey’in kızı Afet ile aralarında bir yakınlaşma doğar ve aşık olurlar birbirlerine. Tahmisoğlu bu durumdan memnundur. Çünkü bir yeniçeri artığıdır. Padişah II. Mahmut’a yeniçeri ocağını kaldırdığı için kin beslemektedir ve Osman Efe’yi padişaha karşı kullanmak istemektedir.

Bu durumu sezen Osman Efe, bu isteğe karşı çıkar ve alır Afet’i çıkar Gülpü Dağı’na. Ancak Mustafa Bey, Kastamonu valisine Sepetçioğlu’nun bir eşkıya olduğunu, padişaha karşı bir isyan düzenlemek amacıyla dağa çıktığını, Padişahı tahttan indirmek için emrindeki birliklerle İstanbul’a saldıracağını söyler. Vali de bu durumu İstanbul’daki saraya bildirir. Bunun üzerine Sepetçioğlu’nun yakalanması için hakkında ferman çıkarılır.

Zaptiyeler gelir sarar Gülpü Dağı’nı. Sepetçioğlu kurtulur ama eşi Afet Hanım yakalanarak Kastamonu cezaevi’ne atılır.

Sepetçioğlu 60 kadar arkadaşı ile cezaevini basarak Afet’i kurtarır, alır sevgilisini çıkar Gülpü Dağı’na. Ama zaptiyeler düşer peşine. Yakalanarak İstanbul’a götürülür.

Bir süre sonra padişaha isyan ederek Kastamonu ve Çevresini ele geçiren Tahmisoğlu Mustafa Bey’in gerçek niyeti anlaşılır. Padişah, asıl başkaldıranın Mustafa Bey olduğunu anlar ve Sepetçioğlu’nu bağışlar. Sepetçioğlu güçleri ile Osmanlı güçleri Tahmisoğlu güçlerini yok eder. Bunun üzerine Sepetçioğlu padişah tarafından ödüllendirilir. Kastamonu’da kendisine bir ev ve çeşitli hediyeler verilir.

Bugün Kastamonu Gökdere girişinde bulunan Sepetçioğlu Konağı muhtemelen Sepetçioğlu’nun ölümüne kadar mutlu bir şekilde yaşadığı konaktır. Konağın yapım tarihi 1884 olarak yazılıdır.

Bu yazı içeriğinin tüm hakları www.istamonu.com ve GAZETE İSTAMONU’ya aittir. İzinsiz yayınlayanlar hakkında hukuki işlem başlatılacaktır.