Köşe-Bucak Kastamonu’nun pusulası bu hafta Araç’ı gösteriyor.

Araç; tarihin demlendiği eşsiz toprak parçası…

Milattan öncesine dayanan, tarihin derinliklerinde kaybolmadan günümüze ulaşan gelenekler bütünü; topyekûn kahraman bir vilayetin sancak beyi, zanaatkârlar ordusunun bayraktarıdır Araç.

Evliyalar diyarının ilk durağı, sözlerle ifade edilemeyecek bir geçmişin binlerce asırlık barınağıdır.

Genel bilgiler

Kastamonu’nun 19 ilçesinden biridir Araç. Doğusunda vilayet merkezi ve İhsangazi, batısında Safranbolu, kuzeyinde Daday, güneyinde Kurşunlu ve Çerkeş (Çankırı) ilçeleri bulunur. İl merkezine 45, Karabük’e 65, Ankara’ya 300, İstanbul’a 450 kilometre mesafededir.

Temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Yüzölçümü bin 878 metrekare, rakım 641 metredir. 119 köy ve 6 mahalleye sahip Araç’ın 6 bin 685 ilçe merkezinde olmak üzere toplam nüfusu 18 bin 670’dir.

İlçede 1 okul öncesi, 4 ilk okul, 6 orta okul, 4 lise 1 meslek yüksekokulu bulunmaktadır.

Araç Belediyesi “Tarihi Kentler Birliği”ne üyedir.

Tarihçesi

Anadolu’daki en eski yerleşim bölgelerinden biri olan Araç adına, tarihi kaynaklarda ilk defa M.Ö 1132 yılında “Timanidis” olarak rastlanmaktadır.

Araç ilçesi Türk-İslam devrinde Candaroğulları himayesinde iken, 1459 yılında Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.

İlçe 1866 yılında belediye olmuş, 1868 yılında ilçe teşkilatı kurulmuştur.

Tarihinde hiçbir istilaya maruz kalmadığı gibi bir savaşa da sahne olmamıştır. Ancak buna rağmen Kurtuluş Savaşı’nda nüfusa oranla en çok şehit veren ilçedir.

Karadeniz ile iç bölgeler arasındaki ticari ve beşeri bağları kuran kervanların işlediği önemli bir yol güzergahında, önemli bir durak ve uğrak yeri olması, ilçeye Araç adının verilmesine neden olmuştur.

Coğrafya

Karadeniz bölgesinin Batı Karadeniz bölümünde Kastamonu’ya bağlı bir ilçedir. Kastamonu-Karabük yolu üzerinde ve kaynağını Ilgaz Dağlarından alan Araç Çayı’nın kuzeyinde kurulmuştur.

İlçenin batı yönü genellikle açık olup bölge, Karadeniz geçiş iklim bölgesine girmektedir. Genel olarak karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak, kışları karlı ve donludur. İlkbahar ve sonbaharda yağış alır. Yılın en sıcak günleri temmuz başından ağustos ortalarına kadar görülür. Kasım sonundan itibaren yağmaya başlayan kar yer yer bir- bir buçuk metreyi bulur.

Akarsular

İlçe sınırları içindeki bütün akarsuları Araç Çayı ve Soğanlı Çayı toplamaktadır. Araç Çayı, Ilgaz Dağlarından inen Obruk, Kızıleller ve Sübog dereleri ile beslenir. Aktaş Deresi, Ersük ile birleşerek çoğalır. Başköy yakınlarında Ilgaz Dağları’ndan inen dere ile birleşerek “Araç Çayı”nı oluşturur.

Kuzeyden güneye doğru akarak Araç Çayı’na karışan dereler ise Avlacık ve Kuzlan dereleridir. Kuzeybatıda Karadere, Daday ormanlarından çıkarak Kayaboğazı mevkiinde Araç Çayı’na ulaşır.

Bitki örtüsü

İlçe topraklarını kaplayan hakim bitki örtüsü orman ağaçlarıdır. İlçenin sınırlarında az yer teşkil eden (%17) tarım arazileri dışında kalan diğer bütün alanlar ormanlarla kaplıdır.

Bu ormanlar, iğne yapraklı, yayvan yapraklı ağaçlar, Köknar, Kayın, Meşe ve Çam ağaçlarıyla kaplıdır.

Ekonomi

İlçede, ekonomik hayat temelde tarım ve hayvancılık üzerine kurulmuştur. Orman alanlarının fazla olması tarım yapılmasını zorlaştırmaktadır. Toplam arazinin %17‘si tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Bu alanın %1 kadarında sulu tarım yapılabilmektedir. Genellikle buğday, arpa, patates, sebze çeşitleri yetiştirilmektedir.

Tarihi eserler

Araç Kalesi

Araç Çayının kuzey kenarında doğal bir kayanın üzerine yapılmıştır. 150metrekarelik bir alana sahiptir. 80 metre yüksekliğindeki bu kale, Bizanslılar döneminde yapılmış, Osmanlılar döneminde tamir edilmiştir.

Asar Kalesi

Aliören köyünün karşısına gelen Asar Dağ’ının üzerine inşa edilmiştir. Genişliği 15 metre uzunluğu ise 40 metredir. Yörede yapılan kazılarda bulunan çanak çömleklerden yola çıkılarak Osmanlı Dönemine ait olduğu sonucuna varılmaktadır.

Aşağıkarabüzey Kalesi

Aşağıkarabüzey köyünde bulunmaktadır. Kalenin genişliği 15 metre uzunluğu ise 100 metredir. İnşasında kullanılan malzeme ise moloz taşı ve harçtır.

Eğriceova Kalesi

Araç’ın harabe görünümlü bir kalesidir. Bizanslılardan kaldığı tahmin edilmektedir. Eğriceova ormanının yakınında bulunmaktadır.

Andras Kalesi

Halk dilinde Andıraz’dır. Araç’ın batısında Andras köyüne 2 kilometre uzaklıktadır. Soğanlı çayının üzerine inşa edilmiştir. Kuzeyinde Geley Yaylası bulunmaktadır. Kale surları aşınmış ve tahrip olmuştur. Fakat yapı olarak ilk halini korumaktadır.

Tarihi Camiler

Kötürüm Beyazıt Cami

Çay Mahallesi sınırları içindedir. Kapısındaki Arapça kitabede,1374 yılında yapıldığı, yaptıranın ise Candaroğlu hükümdarı Kötürüm Bayezid olduğu ibaresi bulunmaktadır.

Küre-i Hadid Camii

Demirli köyünde bulunmaktadır. Kitabesinde caminin1451 yılında yapıldığı yaptıranın ise Candaroğlu İsmail Bey olduğu yazmaktadır.

Süzey (Tatlıca Camii)

Süzey Köyünde bulunmaktadır. 1727 yılında Kiblelizade İbrahim Bey tarafından yaptırılmıştır.

Veznedar Camii

Yenimahalle’dedir. Başveznedar Halil Bey tarafından 1916 yılında yaptırılmıştır.

Harabeler

*Örencik Harabesi

*Köşklü Pınar Harabesi

*Aşağı Güney Harabeleri

*Kesüt Harabesi

Yöresel yemekler

Süzey Kebabi-Saraylı (Fırında Paça)-Ekşi Pilav-Göce Çorbası (Arpa-Akdene) -Yayla Çorbası-Mıklama.

Mahalleleri: Çay, İnönü, Mesudiye, Yeni, Yeşil, Yukarıaraç.

Köyleri: Ahatlar, Akgeçit, Akıncılar, Aksu, Aktaş, Alakaya, Alınören, Aşağıçobanözü, Aşağıılıpınar, Aşağıikizören, Aşağıoba, Aşağıyazı, Avlacık, Avlağıçayırı, Bahçecik, Balçıkhisar, Başköy, Bektüre, Belen, Belkavak, Buğdam, Celepler, Cevizlik, Çalköy, Çamaltı, Çavuşköy, Çaykaşı, Çerçiler, Çubukludere, Çukurpelit, Damla, Değirmençay, Dereçatı, Deretepe, Doğanca, Doğanpınar, Doruk, Ekinözü, Erekli, Eskiiğdir, Fındıklı, Gemi, Gergen, Gökçeçat, Gökçesu, Gölcük, Gülükler, Güzelce, Güzlük, Haliloba, Hanözü, Hatipköy, Huruçören, İğdir, İğdirkışla, İhsanlı, Karacalar, Karacık, Karakaya, Karcılar, Kavacık, Kavak, Kayabaşı, Kayaboğazı, Kayaören, Kemerler, Kışlaköy, Kıyan, Kıyıdibi, Kızılören, Kızılsaray, Kirazlı, Kovanlı, Köklüdere, Köklüyurt, Köseköy, Muratlı, Müslimler, Okçular, Okluk, Olucak, Oycalı, Ömersin, Özbel, Palazlar, Pelitören, Pınarören, Recepbey, Saltuklu, Samatlar, Sarıhacı, Sarpun, Serdar, Sıragömü, Sofçular, Susuz, Sümenler , Şehrimanlar, Şenyurt, Şiringüney, Taşpınar, Tatlıca, Tavşanlı, Tellikoz, Terke, Tokatlı, Toygaören, Tuzaklı, Uğruköy, Üçpınar, Yenice, Yeşilova, Yukarıçobanözü, Yukarıgüney, Yukarıılıpınar, Yukarıikizören, Yukarıoba, Yukarıyazı, Yurttepe.

Haber: İSTAMONU