Dağ-tepe, kır-deniz demeden adım adım dolaştığımız “Köşe-Bucak Kastamonu” turumuzun bu haftaki etabı Çatalzeytin…

Hazırlayan: Murat Güven

Bilenler bilir, adını çatal şeklindeki zeytin ağacından alan bu gözde beldenin insanları da çatal yüreklidir. Şöyle anlatır kendisi de Çatalzeytinli olan Kastamonuluların yetiştirdiği yaşayan en büyük şairi Tahsin Şentürk Çatalzeytin’i:

Bir ağaç varmış… Bir kökte iki koca çatal. Fırtınalı havalarda denizcilerin gemilerini bağladığı,anıt bir zeytin ağacı; Tarihin tanığı, simgesi nice günlerin… Gel zaman, git zaman o ağaçtan almış adını Çatalzeytin…

Bu satırların yazarı da eş durumundan (!) Çatalzeytinlidir (Arıca köyü).

Daha da önemlisi bu gazetenin fikir babası, ilham kaynağı, mevcudiyet sebebi, genel yayın yönetmeni; Hüseyin Karadeniz Çatalzeytinlidir (Yemişli köyü). Genç yaşta ulaşılması zor başarılara attığı imzaların toplu gösterimidir adeta bu gazete Hüseyin Karadeniz’in.

Genel bilgiler

Kastamonu’nun 20 ilçesinden biri olan Çatalzeytin, Batı Karadeniz Bölgesi’nde yer almakta olup, kuzeyi Karadeniz, güneyi Taşköprü ve Devrekani, doğusu Sinop’un Türkeli ilçesi, batısı Abana ve Bozkurt ilçeleri ile çevrilidir. İl merkezine 100, Ankara’ya 350 İstanbul’a 650 kilometre uzaklıktadır. Yüzölçümü 318 km²’dir.

Merkez ve Çelebiler olmak üzere 2 mahallesi, 41 köyü bulunan Çatalzeytin’in 2.530’u ilçe merkezi, 4.278’i köylerde olmak üzere toplam nüfusu 6.808’dir. Göç yönü İstanbul, Karabük ve Zonguldak’tır.

Adını sahilinde bulunan kayıkçıların kayıklarını bağladığı çatal zeytin ağacından almıştır.

Tarihçe

Çatalzeytin’in İlkçağ tarihi ile ilgili kesin bilgi bulunmamakla beraber, Paphlagonia bölgesinde bir yerleşim yeri olduğu sanılmaktadır. Çatalzeytin’de ilk yerleşimlerin gerek yazılı gerek görsel bulgulardan Ginolu’da gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Bugünkü ilçe merkezinin bulunduğu yerde, yerleşimlerin ne zaman ve hangi nedenle başladığı konusunda kesin bilgiler bulunmamaktadır. Ginolu’dan günümüze sarp kayalar üzerinde burçlarla desteklenmiş sur ve kale kalıntıları gelmiştir.

MÖ 340’da yaşayan Yunan yazar Skylaks, burayı Kronis diye adlandırmıştır. Bu yörede Zakro(Akçay) boyunda Mavro(Mamlay) adıyla büyük bir yerleşim yeri bulunmakta idi ve kıyıda Gournıu (Ginolu) limanı vardır. Yörede Osmanlı öncesinde su değirmenleri, yağ üretim merkezi ve değirmenler bulunduğu söylenmektedir. Osmanlı dönemine kadar Çatalzeytin isminde bir yerleşim yerinin varlığı bilinmemektedir.

Yörede Bizanslılardan sonra, Danişmendler, Çobanlar ve Candaroğulları egemen olmuş, yöre uzun süre Bizans egemenliği altında kalmıştır. Çatalzeytin ve yöresi 1106 yılında Danişmendlerin eline geçmiştir. Anadolu Selçuklularının dağılmasından sonra Candaroğulları yöreyi egemenlikleri altına almışlar ve 1392 yılında Kastamonu Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra Sinop’ta yaşayan İsfendiyar Bey yöreye hakim olmuştur. Osmanlı birliğini yeniden kurmayı başaran Çelebi Sultan Mehmet İsfendiyar Bey’i kendisine bağlamış ve Candaroğullarının Osmanlılara katılmasını sağlamıştır. Bunun ardından 1461’de Fatih Sultan Mehmet zamanında yöre, kesin olarak Osmanlı toprakları içerisine alınmıştır.

Çatalzeytin, Osmanlı Devleti’nin sonlarında, 1905’te bucak merkezi 1911’de de belediye örgütü kurulmuştur. İlk Belediye Başkanı Karahaliloğullarından Hüsnü Bey’dir. 1954 yılında Kastamonu’ya bağlı ilçe konumuna getirilmiştir.

Coğrafya

Kastamonu’nun kıyı ilçelerinin en doğusunda, Sinop il sınırında yer almaktadır. Coğrafi konum olarak Batı Karadeniz bölümündedir. Koordinatları 40 48′ – 42 02′ kuzey enlemleri, 32 43′ — 34 37′ doğu boylamlarıdır.

İlçenin yüzölçümü 318 km²’dir. Kuzeyde Karadeniz, batıda Abana ve Bozkurt, güneybatıda Devrekani, güneyde Taşköprü ve doğuda Sinop ilinin Türkeli ilçesi ile komşudur. Yüzölçümü bakımından Abana ve Bozkurttan sonra 3. küçük ilçedir.

İklim

Karakteristik Karadeniz ikilimi egemendir. Yazları serin ve yağışlı kışları ılık ve yağışlıdır. Yağışlar her mevsim görülmektedir. Yıllık ortalama sıcaklık 13,5 derecedir. Yıl içinde açık gün sayısı 63, bulutlu gün sayısı 179,yağışlı gün sayısı 122’dir. Yıllık yağış miktarı 1050-1200 mm civarındadır.

Ortalama rüzgar hızı 3-4 metre/saniye, en hızlı rüzgar yönü güney yönünden esenlerdir. Kış aylarında ilçenin güneyinde, yüksek alanlarda etkili kar yağışları görülmektedir. Çatalzeytin’den başlayarak İnebolu’ya: Kerempe Burnu’na kadar uzanan kıyı oldukça düz bir şekilde görülmektedir. Ortalama olarak deniz sıcaklığı en yüksek 14 derece, en düşük 5 derece civarındadır. Yıllık ortalama ise mayıs ayı deniz sıcaklığına yakındır (13.4 derece). Kıyı, Balkanlar üzerinden gelen gezici depresyonlara açıktır. Bu da her an fırtına patlamalarının oluşmasına neden olabilmektedir.

Ekonomi

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık ve turizme dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, mısır, fındık, zeytin ve kış sebzeleri ile elmadır. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmakta olup, arazi yapısının dağlık oluşu ve denizden itibaren devamlı olarak yükselmesi, tarım ve hayvancılığın kısıtlı olarak yapılmasına neden olmaktadır. Kıyı kesimlerde de balıkçılık yapılmaktadır.

Ginolu

(Kinolis, Goirniu)

Kinilos, Kuzeyde kıyı kesimden Filyos-Hisarönü’nden başlayarak Bafra’ya kadar, Güneyde iç kesimlerde Gerede’den başlayarak Çankırı’ya dek uzanan ilk çağ Anadolu’sunda adına Paphlagonia denilen bölgenin içinde yer almaktadır. Strabon, Karambis/Kerempe Burnundan sonra Sinop yönünde kıyı boyunca giderken, Abonou Teikhos/İnebolu’dan önce Kinilos adlı bir yerleşim yerinden söz etmektedir. Ancak, İlkçağ kentçiği Kinolis’in bulunduğu alan, İnebolu’nun kıyıdaki ana yol üzerinden 41 km. doğu ilerisinde, bugün Ginolu denilen bir yarımadanın üzerindedir. Yarımada üzerindeki İlkçağ ve Ortaçağ kentçiği, surlarla çevriliydi. Surların anıtsal bir propylonlu (ön kapılı) girişi bulunmakta idi. İlkçağ surlarından ve propylondan günümüze gelebilen temel üstü kalıntısı bulunmamaktadır. Kent alanında bol miktarda keramik parçaları görülebilmektedir. Bizans döneminde yarımada kentini çeviren, toplama taşlarla örülmüş sur duvarlarının bazı kısımları ile yine aynı dönemde yapıldığı sanılan, aynı teknikteki kare planlı küçük bir yapının temel üstü bölümleri günümüze kadar gelebilmiştir. Burada, sur dışı nekropoliste, İÖ.6.yüzyıla tarihlenen arkaik bir mezar steli bulunmuştur.

Dağları-Tepeleri

İlçe toprakları dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. İlçe topraklarını Küre Dağları engebelendirir ve bu dağlar derin vadilerle parçalanmıştır. Bu dağların en yüksek noktası Yaralıgöz Dağı (1.958 m.)’dır. Kadı Dağı (850 m.), Tomruk Dağı (1.028 m.), Kokarca Dağı (918 m.), Sakarya Tepesi (524 m.), Kavaklı Tepesi (689 m.), Alfat Tepesi (239 m.), Güney Tepesi (202 m.), Uluvay Tepesi (689 m.) ve Çorak Tepesi (489 m.) ilçenin önemli yükseltileridir.

Akarsular

Güney-kuzey yönünden akarak Karadeniz’e dökülen Akçay, Farya, Karaçay, Değirmendere, Harda Çayı ilçe topraklarını sulamaktadır. Bunlardan başka irili ufaklı pek çok dere Çatalzeytin’in akarsularını meydana getirir.

Orman varlığı

Orman açısından zengin olan ilçede iğne yapraklı ağaç türlerinden kızılçam, sarıçam, köknar, porsuk; yapraklı türlerinden ise kayın, meşe, dişbudak, akçaağaç, kızılağaç, karaağaç, kestane, ıhlamur, şimşir, yabani fındık, kavak, gürgen, çınar, kiraz, kızılcık, ceviz, ahlat, alıç, dut bulunmaktadır.

Yaban hayatı

İç kesimler ile kıyı kesimler arasında farklı hayvan türlerine rastlanmaktadır. İç kesimlerde ayı, tilki, domuz, bıldırcın, yabani ördek yaygın olarak bulunmakta iken kıyıda tavşan, sansar, porsuk ve kedi türleri yaygındır.

Deniz ürünleri

Deniz ürünleri içinde hamsi, uskumru, lüfer, palamut, kefal istavrit ve mezgit ön sırlarda olmak üzere 50’ye yakın balık yer almaktadır. Ancak balıkçılık ekonomik gelir kaynağı olarak etkili değildir. Ginolu’da bir balıkçı barınağı bulunmasına karşın balıkçılık önemli bir sektöre dönüşmemiştir. Balıkçılığın gelişmemesindeki bir başka neden de Karadeniz’de 200 metre derinliğinde türlerinin yaşayamamasıdır.

Mahalleleri

Merkez Mahalle-Çelebiler

Köyleri

Arıca-Aşağısökü-Canlar-Celaller-Çağlar-Çatak-Çepni-Çubuklu-Dağköy-Doğanköy-Duran-Epçeler-Fındıklı-Güneşler-Hacıreis-Hacıreissoku-Hamidiye-İsmailköy-Karacakaya-Kaşlıca-Kavaklı-Kavakören-Kayadibi-Kaymazlar-Kızılcakaya-Kirazlı-Konaklı-Kozsökü-Köklüce-Kuğuköy-Kulfallar-Paşalı-Piri-Samancı-Saraçlar-Sırakonak-Soku-Yemişli-Yenibeyler-Yukarısökü-Yunuslar

***

Kaymakam Erol Korkmaz

1980 yılında Adıyaman’ın Kahta ilçesinde doğdu. 2004 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünden mevzun oldu. 2006 yılında Maliye Bakanlığı Gelir Dairesine bağlı olarak vergi denetmen yardımcısı olarak göreve başladı. Sırasıyla 2009 yılı eylül ayında Balıkesir Kaymakam Adaylığı, Adana’da mülkiye teftiş stajını, Şanlıurfa Birecikte Kaymakam Refikliği Stajını tamamladı. Ankara’nın Evren ilçesi ve İnebolu’da Kaymakam Vekilliği görevlerinde bulundu. Korkmaz, İngiltere’de Kamu Yönetimi alanında Yüksek Lisans yaptı. 96. Dönem Kaymakamlık kursunu bitiren Erol Korkmaz, kurada Çatalzeytin’i çekerek 3 Mart 2012’de Çatalzeytin Kaymakamı olarak göreve başladı. Eşi öğretmen olan Kaymakam Erol Korkmaz, 2 çocuk babasıdır.

Belediye Başkanı Musa İhsan Uğuz

1967 yılında Çatalzeytin’de doğdu. İlkokul, ortaokul ve Lise eğitimini Çatalzeytin’de tamamlayan Musa İhsan Uğuz 1988 yılında İstanbul Yıldız Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık bölümünden mezun oldu. Fakülte son sınıfta İstanbul’da ki çeşitli belediyelerde proje işleriyle çalışma hayatına atıldı. Askerlik sonrası bir süre özel mimarlık bürosunda çalıştı.

1994 yılında mimar olarak çalışmaya başladığı Çatalzeytin Belediyesi’nde 1999 yılındaki yerel seçimlerde başkan seçildi. 2004 ve 2009 Mahalli Seçimlerinde üçüncü kez Başkan seçilen Musa İhsan Uğuz evli ve iki çocuk babasıdır.

Bana biraz Çatalzeytin getirin.

Gurbetle örselenmiş.

Hasretle terbiye edilmiş olsun.

Bana biraz Çatalzeytin getirin.

Yaralıgöz tepesinden uçurun.

Bana biraz Çatalzeytin getirin lütfen.

Yanında Somay olsun.

Paşalı, Karacakaya, Yemişli, Celaller,

Samancı, Çatak, Çelebiler, Hamidiye

Ve biraz da Yayla bulunsun.

Bana biraz Çatalzeytin getirin hadi

Ginolu ufkunda güneş altın mührüyle