Cari açık ile ilgili yazılacak çok şey olması ve bundan sonraki yazımda da beklenen Cari Açık ile Gerçekleşen Cari Açık ve bunun nedenlerine yoğun şekilde yer vereceğim için bugünkü yazımda Cari Açık’ın bir nebze de olsa ABC’sini anlatmak; hem de Türkiye ülke ekonomisinde cari açığı tetikleyen unsurlar nelerdir bunlara değinmek istedim.
Cari açık en basit ve en yalın tanımı ile “Ülke ekonomisinden çıkan dövizin ülke ekonomisine giren dövizden fazla olması” durumudur. Ülke ekonomisinden çıkan döviz ile ülke ekonomisine giren dövizin eşit olduğu durumlara ise, Cari İşlemler Dengesi denilmektedir. Türkiye’ de ve diğer büyümekte olan birçok ülkede özlenen durum olan Cari Fazla ise, Ülke Ekonomisinden Çıkan Döviz’in Ülke Ekonomisine Giren Döviz’den eksik olmasıdır.
Peki, bu arzuya kavuşmak Türkiye ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için yakın zamanda karşılaşılacak bir durum mudur? Tabi ki üzülerek cevabım: hayır!… (Bu konunun detaylarına bir sonraki yazımda değineceğim)
Cari açığı açıklamışken, Cari Açığın Türkiye’deki temel nedeni nedir diye sorduğunuzu duyar gibi oluyorum. İşte bende tam bunu anlatmak istiyorum bugün.
Türkiye ekonomisinde cari açığın temel nedeni “Dış Ticaret Açığı”dır. Ve daha da acı tarafı birçok dönemde Türkiye’de gerçekleşen ,’Dış Ticaret Açığı’ ‘Cari İşlemler Açığı’ ndan daha yüksek gerçekleşmektedir.
Peki, nedir bu Dış Ticaret Açığı?
Dış ticaret açığını açıklamak için önce birçoğunuzun çok net bilgi sahibi olduğu İthalat ve İhracat tanımlarının da üstünden geçelim isterim. İthalat; yurtdışında üretilen bir malın yurt içindeki alıcılar tarafından satın alınmasıdır. İhracat ise, ülke içinde üretilen bir malın döviz karşılığında başka ülkelere satılmasıdır. Daha kısa ve net bir ifade kullanmak gerekirse; İthalat için Dış Alım, İhracat için ise Dış Satım tabirlerini kullanabiliriz. Bir ülkedeki İthalat Ödemeleri ile İhracat Gelirleri arasında var olan ilişki ise, Dış Ticaret Dengesi’dir. İthalat ve İhracat tutarlarının birbirlerine eşit olduğu durumlar da Dış Ticaret dengesinden söz etmek mümkündür. Fakat ithalat yani Dış Alımlar İhracat’tan yani Dış Satımlardan fazla ise bu ülke ekonomisinde Dış Ticaret Açığından söz edilir. Dış Ticaret Fazlası ise, bunun tam tersinde gerçekleşen olgu olup tüm Dünya Ekonomileri tarafından arzulanan bir durumdur. Türkiye Ekonomisi’nde ise, Dış Ticaret Açığı Cari Açığın bile üzerinde seyretmektedir.
Türkiye Ekonomisinde oluşan Dış Ticaret Açığı’nın nedenlerine baktığımızda ana nedenin sanayimizde kullanılan ham madde ve ana maddelerin dışarıdan temin edilmesi olduğu; ikinci olarak da doğalgaz, petrol ve elektrik ihtiyacımızın ithalatla yani yine dış alımla tedarik edilmesinin olduğu söylenebilir.
Peki, Cari Açığın ve Dış Ticaret Açığının çok önemli ölçüde düşürülmesi mümkün müdür? 2015 yılında hedeflenen açık ne idi, gerçekleşen ne oldu? 2016 için planlanan Cari Açık Tutarı nedir? Planlanan açığın altında kalınması mümkün müdür? Bir sonraki yazımda bütün bunların daha detaylı anlatımları ile yine sizlerle buluşacağım.
Açıkta kalmayacağımız iyi günlerimiz olması dileğimle…
