Bugün elime bir makale geçti. Bazen insan bir şey arar da bulmaz ama önüne daha önceden aradıkları geçer ya… Tam öyle oldu. Laf aramızda bizim ev kalabalık olduğundan ve ben de çok unutgaç olduğumdan çokça başıma geliyor. Lafı uzatmayayım. Talat Koç’un “Batı Karadeniz İklim Bölgesi Özellikleri ve Atasözleri” adlı makalesinin çıktısına rastladım. Biz Kastamonuluyuz, Kastamonu Batı Karadeniz’de. Hele ki işin içinde atasözleri varsa… Define bulmuş gibi oluyorsunuz.
Atasözü; Uzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş, öğüt verici nitelikte atalarımızdan günümüze gelen kalıplaşmış söz topluluğu olarak tanımlanıyor. Yani bizden önce yaşamış, güngörmüş, çile çekmiş, ölçmüş-biçmiş, terazinin kefesinde iyice tartmış ve yargısına varılmış sözler diyebiliriz. Ben de çokça dedenin sözleri atamın sözü diye söylerim. Tabi babamın sözlerini de… Hele biri var ki taşı gediğine koyan cinsten. Babam, babasından duymuş. O da gençken köyün hocasından duymuş. O’nun kimden duyduğunu bilmiyorum. Ne diyor atamız; “Ölçer kuyarsın, bir gün sen de duyarsın”
Konumuza dönersek, Talat Koç’un makalesi Kastamonu’da yaygın kullanılan atasözlerini de içeriyor. Atasözleri ile o bölgedeki iklim özelliklerini karşılaştırmış. Bizlerin “Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır” atasözünden öte atasözleri bunlar. Buraya da bir not koyayım. Bu atasözündeki mart bildiğiniz mart değil, eski takvime göre mart.
Makaledeki atasözlerini sizlerle paylaşmak istiyorum. Hangileri size tanıdık gelecek. Bakalım bugüne kadar hangilerini kullandınız veya kullanıldığını duydunuz.
Kasım evine gir hısım. Kasım yüz, sabanı düz. (Burada ki kasım da eski kasım)
Nisanda fare siğmesin, Mayısta yağmur dinmesin.
Ağustos’un on beşi yaz, on beşi kış.
Lodos yaza buz, kara koz gibi.
Lodos eser yaz olur, poyraz eser kış atar.
Kuraktan kıtlık olmaz, yağıştan olur.
Şakanın sonu dövüş, kıblenin sonu yağış.
Görüldüğü gibi atalarımız iklimsel değişiklikler karşısında kendisinden sonra gelen nesle sözleri ile kılavuzluk etmek istemişler. Gerçekten de bu sözleri şöyle yaşadığımız dönemde de kullansak yanlış olmaz.
Sizler de yöremize ait atasözlerini bizlerle paylaşabilirsiniz.
Dua ile
