KÜRESEL EKONOMİDE CORONA VİRÜS ETKİSİ

Corona Virüs, küresel ekonomide dengeleri bozacak mı?

Öyle bir virüs ki günlerdir kendinden söz ettiriyor. Her gün biraz daha alevlenen tartışmalar, her doktorun birbirinden farklı yaklaşımları, yaşlı genç hepimizi endişelendiriyor ve endişelendirmeye de devam edecek gibi görünüyor.

Virüsün sadece Çin’de değil diğer ülkelerde de görülmeye başlaması, yayılma hızının beklenenden yüksek gerçekleşmesi ve bu sebeple alınan önlemler izlendiğinde ekonomik anlamda tüm dünyayı zora sokacağı şimdiden okunuyor. Peki virüs bu hızla yayılmaya devam ederse bizleri neler bekliyor?

Tıp doktoru olmadığım için virüsün bulaşıcılığı ve korunma yolları hakkında yorum yapamam ama bu virüsün ekonomiye yansımalarını kısaca özetleyebilirim. Öncelikle virüsün doğum yeri olan Çin’den başlamak doğru olacaktır. Çin, bulaşıcılık riski yüksek olan virüsün başlangıç yeri ve aynı zamanda dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olması hasebiyle oldukça kritik bir konumda. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi söz konusu olunca, büyümede yaşanacak muhtemel küçülmenin de etkisi büyük olacaktır.

Corona Virüs sonrası Çin’de neler oldu?

Otomotiv devlerinden Ford ve Toyota, Çin’deki fabrikalarında 9 Şubat’a kadar üretimi durdurduklarını açıkladı. Apple iş akışında ve üretimde aksaklıklara hazırlanıyor, hatta üretim için başka bir yer arayışına geçtiği söylentiler arasında. Starbucks 2000’e yakın şubesini kapattı. Google yöneticilerini Çin’den geri çağırdı. Tarımsal ürün şirketi olan Cargill çalışanlarına evden çıkmama yönünde talimat verdi. Virüsün hızla yayıldığı bazı şehirler ise şimdiden hayalet şehre dönmüş durumda. Ülkeden çıkışlar ikinci bir emre kadar yasaklandı. Bazı şehirler arası yolculuklar bile engelleniyor.

Çin’in büyüme rakamında yüzde 1,2’lik daralma bekleniyor

Yukarıda özet geçmeye çalıştığım konular, ekonomik faaliyetlerde yavaşlamaya şimdiden sebep olmuş durumda. Ekonomik faaliyetlerdeki 2 haftalık ciddi bir yavaşlamanın bedelinin ağır olacağı konuşuluyor. Sadece 2 haftalık yavaşlamanın rakamsal boyutu ise korkunç. Bu durumun rakamsal karşılığına gelecek olursak; Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da yaklaşık olarak 380 milyar dolar düşüş olabileceğini söyleyebiliriz. Otoriteler, bu durumun Çin’in büyüme rakamında yüzde 1.2’lik daralma yaratacağını açıkladılar. Çin ekonomisi zaten son yıllarda baş döndüren büyüme hızından çok sorunları ile gündemdeydi. Büyümede geçmişe oranla sıkıntılar yaşıyordu. Büyüme neredeyse durağan hale gelmişken, bir de beklenen büyümede bir daralmanın yaşanması Çin ekonomisini oldukça olumsuz etkileyecektir. Ayrıca Çin, Amerika ile imzalanan birinci faz ticaret anlaşmasında verdiği sözler sebebiyle de zor durumda kalacaktır. Çin, Amerika ile imzaladığı anlaşmada önümüzdeki iki yılda Amerika’dan yapacağı ürün ve hizmetler için 200 milyar dolarlık artırım yapacağına dair taahhüt vermişti. Bu taahhüt, anlaşma imzalandığı zaman bile bana çok iddialı gelmişti; bugün ise uygulanmasının imkansız hale geldiğini söyleyebilirim.

Turizme büyük darbe vuracak

Corona Virüs’ün, özellikle turizme vuracağı büyük darbe ile dünya ekonomisini de etkiyeceğini söylemek yanlış olmaz. Çin’den dünyanın çeşitli yerlerine yaklaşık 175 milyon Çinli, turistik amaçlı seyahat ediyor. Bu seyahatlerde de 250 milyar dolar harcıyorlar. Çin, ülke içinde bile şehirler arası seyahatlere kısıtlama koymuş ve diğer ülkelere çıkışları kapatmışken, dünya genelinde turizm gelirlerinde yaşanacak sıkıntının boyutu hakkında çok fazla yorum yapmamıza gerek kalmıyor.

Çin’de üretim yapan büyük firmalar, Çin’e ihracat yapanlar ve Çin’den yaptığı ithalat ile üretimini canlı tutan firmalar kara kara düşünüyorlar. Özetle 14,1 trilyon dolarlık dev milli geliri ile küresel gelirin %16,4’üne sahip olan Çin’in, Dünya pastasındaki payı o kadar büyük ki; ortaya çıkan Corana Virüs salgınının seyri, insani ve ekonomik boyutu daha çok tartışılacak gibi. Şimdiden küresel ölçekte varlık fiyatlarının etkilenmesi ve reel ekonominin de sarsılma potansiyelinin yüksek olması bu konuyu yazmaya devam edeceğimizi gösteriyor.