7338 Sayılı Kanun 26.10.2021 tarihinde yürürlüğe girdi. Buna göre yenileme fonu uygulaması şöyledir;
– Sadece bilanço esasında defter tutan mükellefler yararlanabilir:
İşletme hesabı esasında defter tutanlarla, serbest meslek kazanç defteri tutanlara bu uygulamadan yararlanma hakkı verilmemiştir.
– Benzer mahiyetteki iktisadi kıymetlerin iktisabı:
Yenilemenin sadece satılan veya doğal afetten zarar gören iktisadi kıymetin aynısı ile sınırlı tutulmayıp, ‘benzer mahiyetteki’ bir iktisadi kıymetin iktisabı şeklinde genişletilmiş olması, mükellef lehine bir değişikliktir.
– Birden fazla iktisadi kıymet iktisabı:
Yenileme işleminde, satılan veya doğal afetten zarar gören bir iktisadi kıymetin yerine yine sadece bir adet değil de teknik icaplar gereği birden fazla iktisadi kıymet alınmışsa bunun da yenileme fonu uygulamasına engel olmadığına Kanun maddesinde yer verilmiştir.
– Yenileme için 3 yıllık sürecin hesaplanması:
Kanun koyucu, 3 yıllık sürenin hesabını, izleyen yıldan itibaren hesaplamayı uygun bulmuştur. Buna göre, satıştan veya alınan sigorta tazminatından doğan kârın yenileme fonu hesabında, ayrıldığı yılı izleyen yıldan itibaren 3’üncü yılın sonuna kadar kalabileceği belirtilmiştir.
Örneğin, 2021 yılındaki bir satıştan (veya alınan sigorta tazminatından) doğan kârın, 2021 yılı sonunda bilançoda yenileme fonuna alınmış olması halinde, en geç 31.12.2024 tarihine kadar yenilemenin gerçekleşmesi; yani yeni iktisadi kıymetin iktisap edilmiş olması gerekir. Aksi halde, yenileme fonundaki tutarın 31.12.2024 tarihinde 2024 yılının kar ve zararına eklenmesi zorunludur. Bu yönüyle, en az 3 yıllık bir vergi erteleme müessesesi olarak işlev görmesi sağlanmış olmaktadır.
– Yenilenen iktisadi kıymet tutarını aşan fon kısmı varsa:
3 yıllık süre içinde yenilenmiş olan kıymetlerin yenileme bedelini aşan, diğer bir ifadeyle bu yeni kıymetlerin amortismanına mahsup edilemeyecek bir fon kısmı kalmış ise, onun da en geç, satıştan veya tazminattan doğan kârın doğduğu yılı izleyen 3. yılın kâr ve zararına eklenmesi gerekir.
– Yenilenen kıymetlerin amortismanına mahsup konusu:
Eskiden olduğu gibi, yenilenen kıymetler için ayrılmaya başlanan amortismanlar dönem gideri yazılmayacak, öncelikle bu kıymetin iktisap maliyetine isabet eden ve yenileme fonunda yer alan tutardan mahsup edilecek; ta ki, yenileme fonundaki buna isabet eden tutar tükendiğinde gider hesaplarına gönderilecektir.
– Finansal kiralama yoluyla yenilenen iktisadi kıymetler:
Yenileme işleminin, iktisadi kıymetin doğrudan iktisabı yerine finansal kiralama yoluyla yapılmış olması halinde de yenileme fonu imkanından faydalanılabileceği kanun metninde açıkça yer almıştır.
