Yüksek Seçim Kurulu’nun resmi sonuçları açıklamasının ardından yeni sistem takvimi kesin olarak başlayacak.

Yüksek Seçim Kurulu’nun resmi sonuçları açıklamasının ardından yeni sistem takvimi kesin olarak başlayacak. Cumhurbaşkanı ile milletvekili genel seçimlerinin birlikte yapılacağı 2019 tarihine kadar yürürlüğe girecek 18 maddenin 3’ü ise hemen uygulanabilecek.

Yeni anayasanın halk oyuyla kabul edilmesinin ardından 2019’daki seçimleri beklemeden Hakimler Savcılar Kurulu 30 gün içerisinde yeniden yapılandırılacak, askeri yargının kaldırılması hemen yürürlüğe girecek ve Cumhurbaşkanı’nın partiye üyelik hakkı da seçimi beklemeden uygulanabilecek.

· Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkacak
· Kanun teklif etme yetkisi sadece milletvekillerine ait olacak
· Hem milletvekili hem bakan olunamayacak
· Cumhurbaşkanı partili olabilecek
· Başbakanlık kurumu kalkacak
· Meclis seçimleri 4 yıldan 5 yılda bire çıkacak
· Meclise Hakimler ve Savcılar Kurulu için üye seçme hakkı verilecek
· Güvenoyu ve Gensoru uygulaması kalkacak
· Askeri mahkemeler kaldırılacak
· Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’ndan “Yüksek” ibaresi çıkarılacak
· HSK üye sayısı 22’den 13’e, daire sayısı 3’ten 2’ye düşecek
· TBMM, ilk kez HSK’ya 7 üye atayabilecek

Türkiye’de 3 Kasım 2019’da yapılması planlanan seçimle şunlar değişecek:

Milletvekili sayısında artış

Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkacak. Artan nüfusla birlikte illerdeki milletvekili sayısının yükselmesi beklenirken; milletvekili seçilme yaşı 18 olacak.

Aynı anda 2 seçim
. Meclis ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri aynı gün yapılacak. Cumhurbaşkanlığı seçiminde iki turlu doğrudan seçim sistemi uygulanacak. Cumhurbaşkanı veya meclis seçimi yenileme kararı verirse, iki seçim aynı anda gerçekleşecek. Cumhurbaşkanı seçim kararı alabilecek. Aynı şekilde Meclis de beşte üç çoğunlukla seçim kararı alabilecek.

Kanunları milletvekilleri teklif edecek

Kanun teklif etme yetkisi sadece milletvekillerine ait olacak. Meclis’in bilgi edinme ve denetim yolları korunacak. Meclis araştırması ve soruşturması, genel görüşme yazılı soru yöntemleri geçerliliğini sürdürecek. Yazılı soruya hükümet üyeleri15 gün içinde cevap verme zorunluluğunda olacak. Meclis’te hazırlanıp kabul edilen kanunu Cumhurbaşkanı’nın geri göndermesi durumunda da son söz meclisin olacak; meclis kanunu salt çoğunlukla aynen kabul edip tekrar gönderebilecek. Meclise Hakimler ve Savcılar Kurulu için üye seçme hakkı verilecek.

Cumhurbaşkanı görev süresi

Cumhurbaşkanı 5 yıllık süre kapsamında 2 dönem görev yapabilecek. Erken seçim kararını cumhurbaşkanı alırsa kendi süresini kısaltmış sayılacak. Ancak seçimler meclis tarafından yenilenmişse ve cumhurbaşkanı sadece ikinci dönemindeyse bir kez daha aday olma hakkına sahip olacak.

Askeri yargı kaldırılacak

ü Sadece Disiplin Mahkemelerine izin verilecek. Ancak savaş halinde, asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek.

ü Silahlı Kuvvetler Devlet Denetleme Kurulu’nun işleyişi içine alınacak.

ü Jandarma Genel Komutanı MGK Üyesi olmaktan çıkacak.

Artık Devlet Başkanı olarak anılacak

ü Cumhurbaşkanı Devlet Başkanı sıfatıyla anılacak ve partisi ile ilişiği kesilmeyecek. Başbakanlık kurumu tamamen ortadan kalkacağı için de hükümeti cumhurbaşkanı kuracak.

ü Millet cumhurbaşkanını kendi oyuyla seçtiği için, kurulacak hükümete de 5 yıllığına güvenoyu vermiş oluyor. Bu kapsamda Güvenoyu ve Gensoru uygulaması kalkacak.

ü Şu an Bakanlar Kurulunda olan kararname çıkarma yetkisi cumhurbaşkanına devredilecek. Üst düzey kamu görevlilerini kararnameyle atayabilecek ve görevden alabilecek.

ü Şu anki anayasaya göre meclisin dörtte üç oyuyla yalnızca vatana ihanetten yargılanabilen cumhurbaşkanı hakkında herhangi bir suç işlediği iddiasıyla soruşturma açılabilecek. Hakkında soruşturma açılan cumhurbaşkanı erken seçim kararı alamayacak. Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen cumhurbaşkanının görevi sona erecek. Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten sonra da bu madde hükmü uygulanacak.

ü Bütçe kanunu teklifini hazırlayıp meclise sunma yetkisine sahip olacak. Meclis bütçeyi onaylamazsa öncelikle geçici bütçe hazırlanacak. Bu da olmazsa, bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak yürürlüğe konacak.

ü Mevcut sistemde Bakanlar Kurulu yetkisinde olan OHAL ilanı, yeni sistemde Cumhurbaşkanlığı’na verildi. OHAL ilanı aynı gün meclisin onayına sunulacak. Meclisin OHAL’i uzatma, kısaltma ya da kaldırma yetkisi bulunuyor. Bu dönemde çıkan kararnameler üç ay içinde meclis tarafından onaylanmaz ise hükümsüz kalacak.

ü Yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarabilecek. İdari düzenlemeler Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yapılacak. Cumhurbaşkanı temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle siyasi haklar ve ödevler konusunda, anayasada kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda kararname çıkaramayacak. Kararname ile kanunlar çeliştiğinde, kanun hükümleri uygulanacak. Meclisin aynı konuda kanun çıkarması durumunda kararname hükümsüz hale gelecek.

ü Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri Anayasal Yargı Denetimine alınacak. Kararnameleri Meclis ve Anayasa Mahkemesi denetleyecek.

Cumhurbaşkanı nasıl belirlenecek?

v Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilecek.

v Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

v İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılacak Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde cumhurbaşkanı seçilecek.

v Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek.

Bakanlar ve cumhurbaşkanı yardımcıları

ü Birden fazla cumhurbaşkanı yardımcısı olabilecek.

ü Bakan olarak atanan milletvekilinin TBMM’deki vekilliği düşecek.

ü Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar tıpkı cumhurbaşkanı gibi, soruşturulabilecek ve gerek görülürse yargılanacaklar. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, görevleriyle ilgili olmayan suçlarda yasama dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanacaklar.

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’ndaki yeni düzenleme
• HSYK’nın yapısı ve seçim yöntemi değişiyor, adı Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) olcak.
• Üye sayısı 22’den 13’e, daire sayısı 3’ten 2’ye düşecek.
• Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı’nın mevcut durumu korunacak.
• HSK’nın 4 üyesi, mevcutta olduğu gibi Cumhurbaşkanı tarafından seçilecek.
• HSK’nın çoğunluğunu oluşturan 7 üye ilk kez Meclis tarafından, nitelikli çoğunluk ile seçilecek.