2.EKONOMİK GÖRÜNÜM
2.1 KÜRESEL EKONOMİ
- Küresel ticaret politikalarına ilişkin belirsizlikler, imzalanan ikili anlaşmalar ile birlikte bir miktar gerilese de yüksek seviyelerini korumaktadır.
- Emtia fiyatları, tarımsal emtia fiyatları hariç, bir önceki Rapor dönemine kıyasla artarken; enerji emtia fiyatları, jeopolitik gelişmelere bağlı olarak dalgalı bir seyir izlemektedir.
- Ticaret politikaları kaynaklı enflasyon belirsizliği sürerken son dönemde gelişmiş ülkelerin manşet enflasyonlarında artış görülmüştür.
- Ülkeler arası farklılaşma görülmekle birlikte merkez bankalarının indirim süreçleri devam etmektedir.
- Küresel belirsizliğin devam etmesine karşın GOÜ hisse senedi piyasalarına girişler gözlenmektedir.
2.2 FİNANSAL KOŞULLAR
- Küresel risk iştahı, önceki Rapor dönemine göre ticaret anlaşmalarına ilişkin süreçlerdeki ilerleme ve azalan jeopolitik risklerle toparlanma kaydederken TL cinsi varlıklara ilgi artmıştır.
- Türk lirasının ima edilen oynaklığı gerilemiştir.
- TCMB rezervleri güçlü bir toparlanma eğilimi sergilemiştir.
- DİBS getirileri tüm vadelerde gerilemiştir.
- Mevcut Rapor döneminde finansal koşullardaki sıkılık sürmüştür.
- Bankaların mevduat kompozisyonunda kur korumalı mevduat payı azalmaya devam etmektedir.
- Parasal aktarım mekanizmasını güçlendirmek ve TL’ye geçişi desteklemek amacıyla makroihtiyati politikalarda bir dizi adım atılmıştır.
- Kredilerde bir önceki Rapor dönemine göre dengeli bir seyir izlenmektedir.
- Bireysel kredi büyümesi bireysel kredi kartı (BKK) kullanımı kaynaklı olarak mevcut Rapor döneminde bir miktar artmıştır.
- Reel kredi kullanımı ticari kredilerde uzun dönem ortalamalarına yakınken bireysel kredilerde ise BKK kaynaklı olarak uzun dönem ortalamalarının bir miktar üzerinde seyretmektedir.
- Banka Kredileri Eğilim Anketi’ne (BKEA) göre, bankalar 2025 yılının üçüncü çeyreğinde ticari kredi talebinin artmasını ve ticari kredi standartlarının gevşemesini beklemektedir.
- Yılın ikinci çeyreğinde konut kredilerine uygulanan standartların önceki çeyrekteki seviyesini koruduğu, konut kredi talebinin bir miktar yavaşlayarak da olsa arttığı görülmektedir.
2.3 İKTİSADİ FAALİYET
ARZ VE TALEP GELİŞMELERİ
- 2025 yılının ilk çeyreğinde yurt içi talep zayıflamış, dış denge ise iyileşmiştir.
- Öncü veriler, yurt içi talebin ikinci çeyrekte yavaşladığına işaret etmektedir.
- Üretim göstergeleri ikinci çeyrekte genel olarak yavaşlama eğilimi sergilemiştir.
- İmalat sanayi firmalarının yatırım beklentileri gerilemeye devam etmiştir.
İŞGÜCÜ PİYASASI GELİŞMELERİ
- İstihdam yılın ikinci çeyreğinde sınırlı oranda gerilemiş, işsizlik oranı ise artmıştır.
- Anket göstergeleri, imalat sanayi firmalarının geleceğe yönelik istihdam beklentilerinde tarihsel ortalamanın altındaki seyrin devamına işaret etmektedir.
- Yüksek frekanslı veriler, önceki yıla kıyasla işgücü talebinin daha zayıf seyrettiğini, yılın ilk yarısında gücünü koruyan işgücü arzının ise yakın dönemde zayıfladığını ima etmektedir.
- Tarım dışı nominal ücretlerdeki yıllık artış oranı 2025 yılının ilk çeyreğinde yüzde 44,7 olarak gerçekleşmiştir.
DIŞ TİCARET VE ÖDEMELER DENGESİ GÖRÜNÜMÜ
- 2025 yılının ikinci çeyreğinde hem ihracat hem de ithalat artmıştır.
- İhracat miktar endeksi yatay seyrederken ithalat miktar endeksi artmış, dış ticaret haddi ise iyileşmiştir.
- Hizmetler dengesi fazlası ikinci çeyrekte yatay seyretmiştir.
- Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış cari işlemler açığı ikinci çeyrekte artmıştır.
- Resmi rezervler ikinci çeyrekte sermaye çıkışları kaynaklı azalırken temmuz verileri hem hisse senedi hem de borç senedi piyasasına net girişlerle birlikte rezervlerde güçlü bir toparlanmaya işaret etmektedir.
KAMU MALİYESİ GELİŞMELERİ
- 2025 yılının ilk yarısında merkezi yönetim bütçesi 980,5 milyar TL bütçe açığı ve 131,0 milyar TL faiz dışı fazla kaydetmiştir.
- 2025 yılının ilk yarısında, bir önceki yılın aynı dönemine göre, gelirler yüzde 46,1 oranında, harcamalar ise yüzde 43,7 oranında artış kaydetmiştir.
- 2025 yılı haziran ayı itibarıyla, 12 ay birikimli bütçe açığı/GSYH oranının yüzde 4,7 olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir.
- 2025 yılı temmuz ayında hazine nakit dengesi 68,5 milyar TL açık vermiştir.
2.4 ENFLASYON
- Tüketici enflasyonu temmuz ayında yüzde 33,5’e gerilemiş ve bir önceki Rapor’da sunulan tahmin aralığının üst bandının bir miktar altında gerçekleşmiştir
- Nisan ayında yükseliş kaydeden enflasyonun ana eğilimi izleyen dönemde ılımlı bir seyir izlemiştir.
- Fiyat artışları ikinci çeyrekte B endeksini oluşturan gruplardan hizmet ve işlenmiş gıdada zayıflarken temel mallarda bir miktar güçlenmiştir.
- Yurt içi enerji enflasyonu güçlü seyretmeye devam etmiştir.
ENFLASYONUN BELİRLEYİCİLERİ
- Enflasyon beklentileri iyileşmekle birlikte hedeflerin üzerinde seyretmeye devam etmiştir.
- Yayılım endeksinde sınırlı bir düşüş gerçekleşmiştir.
- Yakın döneme ilişkin veriler, talep koşullarının dezenflasyonist etkisinin arttığını göstermektedir.
- Yaşanan jeopolitik gelişmeler sonucu emtia fiyatları enerji grubu öncülüğünde artış kaydetmiştir.
- Uluslararası enerji fiyatlarındaki artışlar yurt içi üretici fiyatlarını da olumsuz etkilemiştir.
- Enerji grubu kaynaklı gerçekleşmeler ve temmuz ayında yapılan maktu vergi güncellemeleri mevcut Rapor döneminde öne çıkan vergi ve yönetilen fiyat gelişmeleri olmuştur.
