Kastamonu, Çankırı ve Sinop’tan oluşan TR82 bölgesi, TÜİK’in 2024 yılı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması sonuçlarına göre Türkiye’nin en yoksul bölgesi konumuna geldi.
Peki bu noktaya nasıl gelindi?
Yoksulluk bu toprakların kaderi mi, yoksa yılların biriktirdiği ihmal zincirinin kaçınılmaz sonucu mu?
—
🔍 Verilerin Gösterdiği Gerçek: Derinleşen Yoksulluk ve Sessiz Eriyiş
TÜİK verilerine göre TR82 bölgesinde:
Ortalama hane geliri düşük,
Yoksulluk riski yüksek,
Genç nüfus oranı azalıyor,
Sosyal hareketlilik neredeyse durmuş durumda.
Bu tablo, yalnızca ekonomik değil; demografik, sosyal ve kültürel bir erozyonu da beraberinde getiriyor. Yani bu bölge artık sadece “yoksul” değil, aynı zamanda “göç veren, yaşlanan ve dışlanan” bir kimliğe itiliyor.
—
🏛️ Geçmişten Bugüne: Bu Noktaya Nasıl Gelindi?
- Sanayileşemeyen Anadolu
1960’lı yıllardan itibaren Türkiye’de sanayileşme politikaları Batı merkezli yürütüldü. İstanbul, Kocaeli, Bursa gibi kentler teşviklerle büyürken; Kastamonu, Çankırı ve Sinop tarıma dayalı kaldı.
🔹 Not: Sanayi yatırımları kıyı ve büyükşehirlere yönlendirildi. TR82, merkezi planlamada “öncelikli bölge” ilan edilmediği için bu yarışa hiçbir zaman eşit şartlarda başlamadı.
- Altyapı ve Yatırım Eksikliği
Liman, hızlı tren, otoyol, OSB gibi kritik altyapılar TR82’ye geç ya da hiç ulaşmadı.
Sinop gibi Karadeniz kıyısında olmasına rağmen turizmde istenen ivme yakalanamadı.
🔹 Not: Devletin yatırım haritalarındaki stratejik öncelikler arasında TR82’nin adı geçmiyor. Gözden uzak olan, politik öncelikte de geri kalıyor.
- İstihdam Krizi ve Göç
İş olanakları sınırlı olduğu için gençler büyükşehirlere göç etti. Bu da bölgede yaşlanan bir nüfus ve duraksayan bir ekonomi bıraktı.
🔹 Not: Göç eden gençler dönmüyor çünkü bölgede onları tutacak altyapı, iş modeli, sosyal imkanlar ve vizyon eksikliği var.
- Eğitim ve Sağlıkta Geri Kalma
Kaliteli okullar ve sağlık hizmetleri ulaşılabilir değil. Bu da hem beyin göçünü hızlandırıyor hem de yaşlı nüfusu hizmete muhtaç bırakıyor.
🔹 Not: Eğitimli insanlar merkeze çekiliyor, bölgede yönetime, projeye liderlik edecek insan kaynağı kalmıyor.
—
🎯 Bugünün Yansımaları: TR82’de Yaşam Mücadelesi
Bugün TR82’de:
İşsizlik oranı yüksek,
Genç nüfus şehir dışında,
Kadın iş gücüne katılım düşük,
Tarım gelirleri yok denecek kadar az.
Kastamonu’nun kırsal ilçelerinde ve Sinop’un köylerinde doğrudan nüfus erimesi yaşanıyor. Bazı köylerde hane sayısı bir elin parmaklarını geçmeyecek düzeyde. Sosyal yapı da ekonomik yapı gibi çözülüyor.
—
🔧 Çözüm Önerileri: Bu Kader Değiştirilebilir mi?
Bu tablo kader değildir. Aşağıdaki adımlarla TR82 bölgesi yeniden üretken ve umut veren bir coğrafyaya dönüşebilir:
✅ 1. Bölgesel Kalkınma Ajansları Güçlendirilmeli
Yatırım teşvikleri sadeleştirilmeli, yerel sanayiciye yönelik özel finans mekanizmaları oluşturulmalı.
🔹 Not: Mevcut ajanslar var ama etkisiz. İrade varmış gibi görünüyor ama uygulama ve izleme zayıf.
—
✅ 2. Kırsal ve Yayla Turizmi Desteklenmeli
TR82’nin doğası, tarihî mirası ve yayla kültürü büyük potansiyele sahip.
🔹 Not: Tanıtım, altyapı ve yatırımcı desteği olmadan bu potansiyel kendiliğinden hareket etmiyor.
—
✅ 3. Tarım ve Hayvancılıkta Modern Üretim Zincirleri Kurulmalı
Katma değerli üretime geçilmeli, kooperatifleşme teşvik edilmeli.
🔹 Not: Üretici pazara ulaşamıyor, küçük çiftçi hâlâ geleneksel yöntemlerle ayakta kalmaya çalışıyor.
—
✅ 4. Üniversite-Sanayi İşbirliği Güçlendirilmeli
Bölgedeki gençleri tutmak için yerinde üretim, araştırma ve istihdam olanakları sağlanmalı.
🔹 Not: Gençler gidiyor, kalanlar umutsuz. Üniversiteler çoğunlukla şehirle ve sanayiyle kopuk.
—
✅ 5. Kadın Girişimciliği ve Kooperatifleşme Yaygınlaştırılmalı
Kadın emeği ekonomiye katılırsa hem üretim artar hem sosyal bağ güçlenir.
🔹 Not: Kadınlar görünmez üreticiler konumunda. Destek mekanizmaları yetersiz, ulaşılabilir değil.
—
📌 Peki Neden Bu Öneriler Hayata Geçmiyor?
✔️ Siyasi öncelikler metropol merkezli.
✔️ Yerel aktörlerde proje geliştirme ve takip kapasitesi düşük.
✔️ Devlet destekleri çok parçalı, takipsiz, sürdürülemez.
✔️ Bölge için ulusal ölçekte kalkınma hedefi tanımlanmıyor.
✔️ Gelen gencin kalacağı, yatırımcının risk alacağı bir ekosistem oluşturulamıyor.
—
💬 Son Söz: Gözden Uzak, Gönülden de mi?
TR82 bölgesi, Türkiye’nin merkezinde ama ülkenin gelişim çemberinin dışında bırakılmış durumda. Ekonomik göstergeler sadece rakam değil; bu bölgedeki insan onurunun, emeğin ve aidiyetin de kırıldığını gösteriyor.
Siyaset üstü bir vicdan çağrısıyla, bu bölge yeniden diriltilebilir.
Zira bir ülke, yalnızca büyük şehirlerin değil; taşranın da nefes almasıyla kalkınır.
